Xin chào quý thầy, cô giáo cùng các em học sinh lớp 7 !
Tiết 45: c?nh khuya - R?m thỏng giờng
(Hồ chí minh)
GV: Nguyễn Thị Thanh Xuân
1. Bài thơ được sáng tác theo thể thơ nào?
A. Thất ngôn tứ tuyệt.
B. Thất ngôn bát cú.
C. Thất ngôn.
D. Thất ngôn cổ thể.
Dựa vào kiến thức đã học ở bài: "Bài ca nhà
tranh bị gió thu phá" của Đỗ Phủ để trả lời
các câu hỏi sau:
Đ
Dựa vào kiến thức đã học ở bài: "Bài ca nhà
tranh bị gió thu phá" của Đỗ Phủ để trả lời
các câu hỏi sau:
2. Tài năng thơ của Đỗ Phủ đã được người đời
sau ca ngợi là:
A. Thi tiên.
B. Thi thánh.
C. Thi nhân.
D. Thi hào.
B
Dựa vào kiến thức đã học ở bài: "Bài ca nhà
tranh bị gió thu phá" của Đỗ Phủ để trả lời
các câu hỏi sau:
3. Hãy điền các phương thức biểu đạt sau
sao cho đúng với mỗi đoạn trong bài thơ
trên: Miêu tả; Miêu tả với biểu cảm; Biểu
cảm; Tự sự với biểu cảm.
Đoạn 1 ....
Đoạn 2 ..........
Đoạn 3 ....
Đoạn 4 ....
Miêu tả
Tự sự với biểu cảm
Miêu tả với biểu cảm
Biểu cảm
CẢNH KHUYA - RẰM THÁNG GIÊNG
Hồ Chí Minh
văn bản
Tiết 45
Hồ Chí Minh (1890-1969)
I. Tìm hiểu chung:
Người chiến sĩ cách mạng, anh hùng dân tộc, vị lãnh tụ vĩ đại của dân tộc Việt Nam.
- Là nhà văn, nhà thơ lớn của Việt Nam.
- Là danh nhân văn hóa thế giới.

Chủ tịch Hồ Chí Minh
(19/5/1990 – 2/9/1969)
Chủ tịch Hồ Chí Minh sinh tại làng Sen, xã Kim Liên, huyện Nam Đàn, tỉnh Nghệ An. Cha là cụ Nguyễn Sinh Sắc. Mẹ là cụ Hoàng Thị Loan.
Năm 1911, Người ra đi tìm đường cứu nước từ Bến cảng Nhà Rồng.
Tháng 2 -1941 Người trở về nước.
Ngày 2 - 9 - 1945, tại quảng trường Ba Đình, Người đọc Bản Tuyên Ngôn Độc Lập, khai sinh ra nước Việt Nam Dân chủ Cộng Hòa.
Năm 1990, nhân kỷ niệm 100 năm ngày sinh Chủ tịch Hồ Chí Minh, UNESCO đã ghi nhận và suy tôn Người là “Anh hùng Giải phóng dân tộc Việt Nam, nhà văn hóa lớn”.

Dựa vào sự hiểu biết của em, hãy giới thiệu đôi nét về Bác Hồ?
1.Vài nét về tác giả và tác phẩm
a. Tỏc gi?
Tiết 45
CẢNH KHUYA
RẰM THÁNG GIÊNG
( HỒ CHÍ MINH )

Viết tại chi?n khu Vi?t B?c :
- C?nh khuya (1947)
- R?m thỏng giờng (1948)
b. Tác phÈm :
- Hồ Chí Minh (1890-1969)
I. Tìm hiểu chung:
1.Vài nét về tác giả và tác phẩm
a. Tỏc gi?
Hoàn cảnh sáng tác :
Nêu hoàn cảnh sáng tác của 2 bài thơ Cảnh khuya và Rằm tháng giêng?
CẢNH KHUYA
RẰM THÁNG GIÊNG
Những tác phẩm chính:
Tiết 45
( HỒ CHÍ MINH )
1. Văn chính luận: Bản án chế độ thực dân Pháp, Tuyên ngôn Độc lập, Lời kêu gọi toàn quốc kháng chiến…
2. Truyện, kí : Va-ren và Phan Bội Châu, Vi hành…
3. Thơ : Nhật kí trong tù, Thơ Hồ Chí Minh…
- Hồ Chí Minh (1890-1969)
I. Tìm hiểu chung:
1.Vài nét về tác giả và tác phẩm
a. Tỏc gi?
b. Tác phẩm:
*Hoàn cảnh sáng tác:Viết tại chiến khu Việt Bắc
- Cảnh khuya (1947)
- Rằm tháng giêng (1947)
Ngoài hai bài thơ này, em còn nhớ những tác phẩm nào khác của Người?
Tiết 45
CẢNH KHUYA
RẰM THÁNG GIÊNG
( HỒ CHÍ MINH )
CẢNH KHUYA
Tiếng suối trong như tiếng hát xa,
Trăng lồng cổ thụ bóng lồng hoa.
Cảnh khuya như vẽ người chưa ngủ,
Chưa ngủ vì lo nỗi nước nhà.
1947
(Hồ Chí Minh)
- Hồ Chí Minh (1890-1969)
I. Tìm hiểu chung:
1.Vài nét về tác giả và tác phẩm
a. Tỏc gi?
b. Tác phẩm:
*Hoàn cảnh sáng tác:Viết tại chiến khu Việt Bắc
- Cảnh khuya (1947)
- Rằm tháng giêng (1947)
2. Đọc và chú thích:
a. Đọc
Tiết 45
CẢNH KHUYA
RẰM THÁNG GIÊNG
( HỒ CHÍ MINH )

*Dịch nghĩa
Đêm nay,đêm rằm tháng giêng,
trăng đúng lúc tròn nhất
Sông xuân, nước xuân tiếp giáp với
trời xuân;
Nơi sâu thẳm mịt mù khói sóng bàn
việc quân,
Nửa đêm quay về trăng đầy thuyền.

* Dịch thơ :
Rằm xuân lồng lộng trăng soi,
Sông xuân nước lẫn màu trời thêm xuân;
Giữa dòng bàn bạc việc quân,
Khuya về bát ngát trăng ngân đầy thuyền.

(Xuân Thuỷ dịch)
RẰM THÁNG GIÊNG
(Nguyên tiêu)
*Phiên âm
Kim dạ nguyên tiêu nguyệt chính viên,
Xuân giang xuân thuỷ tiếp xuân thiên;
Yên ba thâm xứ đàm quân sự,
Dạ bán quy lai nguyệt mãn thuyền.
- Hồ Chí Minh (1890-1969)
I. Tìm hiểu chung:
1.Vài nét về tác giả và tác phẩm
a. Tỏc gi?
b. Tác phẩm:
*Hoàn cảnh sáng tác:Viết tại chiến khu Việt Bắc
- Cảnh khuya (1947)
- Rằm tháng giêng (1947)
2. Đọc và chú thích:
a. Đọc
Tiết 45
CẢNH KHUYA
RẰM THÁNG GIÊNG
( HỒ CHÍ MINH )
- Hồ Chí Minh (1890-1969)
I. Tìm hiểu chung:
1.Vài nét về tác giả và tác phẩm
a. Tỏc gi?
b. Tác phẩm:
*Hoàn cảnh sáng tác:Viết tại chiến khu Việt Bắc
- Cảnh khuya (1947)
- Rằm tháng giêng (1947)
2. Đọc và chú thích:
a. Đọc
b. Chú thích
Tiết 45
CẢNH KHUYA
RẰM THÁNG GIÊNG
( HỒ CHÍ MINH )
ThÊt ng«n tø tuyÖt
*So với những bài thơ thất ngôn tứ tuyệt đã học, 2 bài thơ Cảnh khuya, Rằm tháng giêng có những điểm giống và khác là:
* Giống:
+ Mỗi bài có 4 câu. Mỗi câu 7 chữ
+ Gieo một vần ở chữ cuối của các câu 1,2,4 (bài 1 vần a; bài 2 vần iên)
+ Cấu trúc nội dung bài thơ cũng theo trình tự: khai, thừa, chuyển, hợp với 2 câu đầu tả cảnh, 2 câu sau thể hiện tâm trạng.
* Khác:
+ Bài 1: nhịp thơ có chút thay đổi ở câu 1 và câu 4 (câu 1 nhịp 3/4 ; câu 4 nhịp 2/5)
3. KÕt cÊu, bè côc :
- Thể thơ :
- Bố cục :
Hai phÇn
+ Hai câu đầu : tả cảnh
+ Hai câu sau : Hình ảnh con người trong cảnh
- PTBĐ :
- Hồ Chí Minh (1890-1969)
I. Tìm hiểu chung:
1.Vài nét về tác giả và tác phẩm
a. Tỏc gi?
b. Tác phẩm:
*Hoàn cảnh sáng tác:Viết tại chiến khu Việt Bắc
- Cảnh khuya (1947)
- Rằm tháng giêng (1947)
2. Đọc và chú thích:
a. Đọc (SGK)
b. Chú thích: (SGK)
Quan sát số câu, số chữ trên câu, em hãy xác định thể thơ của 2 bài thơ này?
Biểu cảm qua miêu tả
Theo em hai bài thơ này có gì giống và khác nhau?
Xác định phương thức biểu đạt của hai bài thơ?
Hai bài thơ có bố cục như thế nào?
Tiết 45
CẢNH KHUYA
RẰM THÁNG GIÊNG
( HỒ CHÍ MINH )


CẢNH KHUYA
Tiếng suối trong như tiếng hát xa,
Trăng lồng cổ thụ bóng lồng hoa.
Cảnh khuya như vẽ người chưa ngủ,
Chưa ngủ vì lo nỗi nước nhà.
1947
(Hồ Chí Minh)
a. Cảnh khuya :
2. Ph©n tÝch :
*Cảnh khuya trên rừng Việt Bắc :
- TiÕng suèi trong
=> Gợi sự s?ng thanh bình trong đêm khuya
=> T¹o tÝnh nhạc, họa.
- ánh trăng
So sánh, đi?p
từ “lồng”
=> T¹o sù giao hßa cña c¶nh vËt trong ®ªm.
=> TN t­¬i s¸ng, gÇn gòi.

Trăng lồng cổ thụ bóng lồng hoa.
Tiết 45
CẢNH KHUYA
RẰM THÁNG GIÊNG
( HỒ CHÍ MINH )


CẢNH KHUYA
Tiếng suối trong như tiếng hát xa,
Trăng lồng cổ thụ bóng lồng hoa.
Cảnh khuya như vẽ người chưa ngủ,
Chưa ngủ vì lo nỗi nước nhà.
1947
(Hồ Chí Minh)
1. Cảnh khuya :
II. Ph©n tÝch :
a. Cảnh khuya trên rừng Việt Bắc:
- TiÕng suèi trong
- ánh trăng
So sánh, đi?p
từ “lồng”

Trăng lồng cổ thụ bóng lồng hoa.
Thất ngôn tứ tuyệt
3. Kết cấu, bố cục
-Th? tho :
- Bú c?c :
Hai phần
+ Hai câu đầu : Tả cảnh
+ Hai câu sau : Hình ảnh người trong cảnh
- PTBD :
- Hồ Chí Minh (1890-1969)
I. Tìm hiểu chung:
1.Vài nét về tác giả và tác phẩm
a. Tỏc gi?
b. Tác phẩm:
*Hoàn cảnh sáng tác:Viết tại chiến khu Việt Bắc
- Cảnh khuya (1947)
- Rằm tháng giêng (1947)
2. Đọc và chú thích:
a. Đọc (SGK)
b. Chú thích: (SGK)
Bi?u c?m qua miờu t?
Theo dõi 2 câu thơ đầu, cho biết biết bức tranh cảnh khua được gọi lên từ những hình ảnh nào?
Ở hai câu thơ này tác giả dùng biện pháp nghệ thuật gì?
Tiết 45
CẢNH KHUYA
RẰM THÁNG GIÊNG
( HỒ CHÍ MINH )


CẢNH KHUYA
Tiếng suối trong như tiếng hát xa,
Trăng lồng cổ thụ bóng lồng hoa.
Cảnh khuya như vẽ người chưa ngủ,
Chưa ngủ vì lo nỗi nước nhà.
1947
(Hồ Chí Minh)
1. Cảnh khuya :
II. Ph©n tÝch :
a. Cảnh khuya trên rừng Việt Bắc:
- TiÕng suèi trong
- ánh trăng
So sánh,
điệp từ “lồng”
Thất ngôn tứ tuyệt
3. Kết cấu, bố cục
-Th? tho :
- Bú c?c :
Hai phần
+ Hai câu đầu : Tả cảnh
+ Hai câu sau : Hình ảnh người trong cảnh
- PTBD :
- Hồ Chí Minh (1890-1969)
I. Tìm hiểu chung:
1.Vài nét về tác giả và tác phẩm
a. Tỏc gi?
b. Tác phẩm:
*Hoàn cảnh sáng tác:Viết tại chiến khu Việt Bắc
- Cảnh khuya (1947)
- Rằm tháng giêng (1947)
2. Đọc và chú thích:
a. Đọc (SGK)
b. Chú thích: (SGK)
Bi?u c?m qua miờu t?
=> Gợi sự s?ng thanh bình trong đêm khuya
=> T¹o tÝnh nhạc, họa.
=> T¹o sù giao hßa cña c¶nh vËt trong ®ªm.
=> TN t­¬i s¸ng, gÇn gòi.
Tác dụng của biện pháp nghệ thuật này là gì?
Gợi lên một cảnh tượng, một sự sống như thế nào trong đêm khuya?
Điệp từ “lồng” trong câu thơ thứ hai tạo ra một sự sống như thế nào của cảnh vật đêm khuya?
Tiết 45
CẢNH KHUYA
RẰM THÁNG GIÊNG
*Tâm trạng của Bác :
a. Cảnh khuya :
I. Tìm hiểu chung:
2. Tác phÈm :
1. Tác giả :
II. Phân tích văn bản
1. KÕt cÊu, bè côc :
2. Ph©n tÝch :
*Cảnh khuya trên rừng Việt Bắc :


“Cảnh khuya như vẽ người chưa
ngủ,
Chưa ngủ vì lo nỗi nước nhà”.

- Chưa ngủ :
+ Th­ëng ngo¹n vÎ ®Ñp TN
So sánh,
điệp
ngữ
+ Lo việc nước
=> Tha thiết yêu TN và yêu nước.
Tiết 45
CẢNH KHUYA
RẰM THÁNG GIÊNG
( HỒ CHÍ MINH )


Cảnh khuya như vẽ người chưa ngủ,
Chưa ngủ vì lo nỗi nước nhà.


? Viết về những đêm không ngủ của Bác vì lo cho dân cho nước, ngoài bài thơ này em còn biết những bài thơ nào nữa ? (Thơ của Bác và những nhà thơ khác viết về Bác)
Tiết 45
CẢNH KHUYA
RẰM THÁNG GIÊNG
( HỒ CHÍ MINH )

- Không ngủ được (Hồ Chí Minh)
- Đêm nay Bác không ngủ (Minh Huệ)
Tiết 45
CẢNH KHUYA
RẰM THÁNG GIÊNG
( HỒ CHÍ MINH )

? Hơn năm, bảy thế kỉ trước cũng có những nhà thơ, nhà văn trung đại không ngủ vì lo cho dân cho nước. Đó là những nhà thơ, nhà văn nào ? Em hãy đọc một số câu thơ, câu văn tiêu biểu của các tác giả đó ?
Tiết 45
CẢNH KHUYA
RẰM THÁNG GIÊNG
( HỒ CHÍ MINH )

“ Ngẫm thù lớn há đội trời chung
Căm giặc nước thề không cùng sống.
…Những trằn trọc trong cơn mộng mị
Chỉ băn khoăn một nỗi đồ hồi ”
( Bình Ngô Đại Cáo - Nguyễn Trãi )

“ … Ta thường tới bữa quên ăn, nửa đêm vỗ gối, ruột đau như cắt, nước mắt đầm đìa. Chỉ căm tức rằng chưa xả thịt, lột da, nuốt gan, uóng máu quân thù. Dẩu cho trăm thân này phơi ngoài nộ cỏ, nghìn xác này gói trong da ngựa ta cũng có cam lòng ”( Hịch Tướng Sĩ - Trần Quốc Tuấn )
Tiết 45
CẢNH KHUYA
RẰM THÁNG GIÊNG
( HỒ CHÍ MINH )


RẰM THÁNG GIÊNG
(Nguyên tiêu)
Phiên âm
Kim dạ nguyên tiêu nguyệt chính viên,
Xuân giang xuân thuỷ tiếp xuân thiên;
Yên ba thâm xứ đàm quân sự,
Dạ bán quy lai nguyệt mãn thuyền.

1948
(Hồ Chí Minh)
Rằm xuân lồng lộng trăng soi,
Sông xuân nước lẫn màu trời thêm
xuân;
Giữa dòng bàn bạc việc quân,
Khuya về bát ngát trăng ngân đầy
thuyền.

(Xuân Thuỷ dịch)
b. Rằm tháng giêng:
* Cảnh ®ªm rằm tháng giêng :
-> Không gian : cao rộng, bát ngát, tràn ngập ánh trăng.
.=> Cảnh vật lộng lẫy, trµn đầy sức sống.
- Điệp từ “xuân”:
Dịch thơ:
a. Cảnh khuya :
I. Tìm hiểu chung:
II. Phân tích văn bản
1. KÕt cÊu, bè côc :
2. Ph©n tÝch :
Tiết 45
CẢNH KHUYA
RẰM THÁNG GIÊNG
( HỒ CHÍ MINH )
? Đặt trong đề tài thơ kháng chiến của Bác, em hiểu như thế nào về chi tiết “bàn quân sự”? ? Qua chi tiÕt ®ã cho thÊy TG lµ ng­êi nh­ thÕ nµo ?
* Hình ảnh con người:
- Bàn việc quân
b. Rằm tháng giêng:
a. Cảnh khuya :
I. Tìm hiểu chung:
II. Phân tích văn bản
1. KÕt cÊu, bè côc :
2. Ph©n tÝch :
* Cảnh ®ªm rằm tháng giêng :
-> Yêu n­íc, yªu cách mạng.
Trăng ng©n đầy thuyền
=> Phong thái ung dung, lạcquan, tin tưởng vào thắng lợi của cách mạng.
 hài hoà giữa chất thép và chất nghệ sĩ trong tâm hồn Bác...
Tiết 45
CẢNH KHUYA
RẰM THÁNG GIÊNG
( HỒ CHÍ MINH )
1. Nội dung:
- Hai bài thơ miêu tả cảnh trăng ở chiến khu Việt Bắc, thể hiện tình yêu thiên nhiên, tâm hồn nhạy cảm, lòng yêu nước sâu nặng và phong thái ung dung, lạc quan của Bác Hồ
? Qua hai bài thơ này, em học tập được gì về phong cách và lối sống cuả Bác ?
.
2. Nghệ thuật:
Kết hợp hài hoà giữa màu sắc cổ điển và tinh thần hiện đại.
- Lời thơ tự nhiên gợi cảm.
- Sử dụng các biện pháp tu từ đạt hiệu quả cao.
III. Nội dung và nghệ thuật
IV.Luyện tập:
(HS vÒ nhµ hoµn thµnh BT)
Câu1: 2 bài thơ “Cảnh khuya”, “Rằm tháng giêng” được viết theo phương thức biểu đạt nào?
a.Tự sự b.Biểu cảm
c.Nghị luận d.Miêu tả
Câu 2: Vì sao em biết 2 bài thơ đó thuộc phương thức biểu cảm?
a.Vì 2 bài thơ bày tỏ tình cảm, cảm xúc.
b.Vì 2 bài thơ tái hiện trạng thái sự vật, con người.
c.Vì 2 bài thơ nêu ý kiến đánh giá, bàn luận.
d.Vì 2 bài thơ trình bày diễn biến sự việc
Câu 3: Hai bài thơ được viết theo thể loại thơ nào?
a.Lục bát b.Song thất lục bát
c.Thất ngôn bát cú d.Thất ngôn tứ tuyệt
1. Trắc nghiệm:
*Củng cố
1. Học thuộc 2 bài thơ “Cảnh khuya”, “Rằm tháng giêng”.
2. Nắm chắc những nét khái quát về nội dung và nghệ thuật của hai bài thơ.
3. Tìm những câu thơ và bài thơ của Bác viết về trăng
4. Chuẩn bị bài : “Tr¶ bµi tËp lµm v¨n sã 2”
Hướng dẫn về nhà
Xin chân thành cảm ơn quý thầy cô giáo đã về dự tiết thao giảng hôn nay cùng lớp 73!